Događaji i priče iz muzeja

12. 05. 2017.

„Poruke Gornje Mezije“

U okviru manifestacije „Muzeji Srbije 10 dana od 10 do 10“ u Zamku kulture u Vrnjačkoj Banji je otvorena arheološka izložba „Poruke Gornje Mezije“, Zavičajnog muzeja iz Jagodine.

 

 Autor izložbe je arheolog Radovan Petrović. Publici je predstavljen izbor od 584 bronzana, koštana i keramička predmeta iz Antičke zbirke ovog muzeja, obogaćen fotografijama i crtežima.

Otvarajući izložbu Radovan Petrović je naglasio je : „Materijalna kultura jednog naroda odraz je njegove duhovne kulture i potrebe duše da dođe do harmonije svih vaseljenskih energija u njemu. Materijal u Antičkoj zbirci našeg muzeja potiče sa arheoloških iskopavanja, otkupa i najvećim delom poklona Tomice Stefanovića iz Raševice kod Paraćina i Gordana Jovanovića iz Međureča kod Jagodine. Taj materijal najbolje prikazuje dušu, potrebe i strahove naroda sa teritorije Gornje Mezije. Radeći na konzervaciji i stručnoj obradi postojećeg materijala, nametnuo se zaključak o velikoj želji za lepotom istog i potrebom za zaštitom u kultnim predstavama i simbolima na njima. Dušom su osećali da je umetnost jedna od najviših frekvencija, a preko kulta i simbola pokušavali su da dođu u dodir sa Tvorcem i dobiju njegovu zaštitu. Vremena su bila nesigurna, stalno se ratovalo, prvo pohlepa i osvajanja, potom odbrana osvojenog. Sve je to donosilo veliku nesigurnost i strah za opstanak stanovnika Gornje Mezije. Ova izložba je prilika da nas podseti na zaboravljeni deo nas, na našu suštinu i naše Biće. Možda lepota prikazanog materijala i njegove energije pomognu nekome da krene u usklađivanje vaseljenskih energija u sebi!.“

 

 

Otvaranje izložbe

Mezija je pripadala tračkom plemenu Meza, koje je živelo na delu teritorije današnje Srbije, na donjem Dunavu. O Mezima se malo zna pre 29. p. n. e. kada ih je prvi put porazio rimski zapovednik Marko Licinie Kras. Nije poznato, kada je tačno Mezija organizovana kao rimska provincija: ali je poznato sa je prvi carski legat za koga se zna u ovoj provinciji bio je Aul Cecina, a vest se odnosi na 6. godinu; ali, nije isključeno da je Mezija bila osnovana i neku godinu ranije. Organizacija provincije u definitivnom obliku pripada vremenu cara Tiberija (14-37). Od tada, je Mezija obuhvatala gotovo čitavu teritoriju današnje centralne Srbije i dalje se prostirala duž čitavog donjeg Dunava na teritoriji današnje Bugarske, sve do ušća u Crno more, a južna granica je išla do planine Hemus, današnji Balkan. Od vremena cara Domicijana (81-96) Mezija je podeljena na Gornju i Donju. Dakle, rimska provincija Gornja Mezija ili Moesia Superior, nastala je verovatno 85. ili 86. godine podelom ranije uspostavljene provincije Mezije i bila je vojna, granična provincija rimskog carstva. Granica između Gornje i Donje Mezije išla je rekom Cebrus, današnjaČibrica, na teritoriji današnje Bugarske. Granice Gornje Mezije obuhvatale su teritoriju današnje Srbije bez Vojvodine i bez većeg dela Kosova i Metohije, jedan manji deo severozapadne Bugarske, kao i severnu Makedoniju. Zapadna granica Mezije je išla istočno od Drine, tako da je Čačak bio u provinciji Dalmaciji.

Nakon Trajanovih (98-117) Dačkih ratova Mezija se proširila na sever obuhvatajući teritoriju između Dunava i donje Tise, do reke Maroš. Najveći rimski urbani centri i vojni logori su bili Singidunum u Beogradu i Viminacijum u Kostolcu. Tu su bile stacionirane dve legije, ključne za odbranu Dunavskog limesa: 7. Klaudijeva i 4. Flavijeva. Pored ovih vojne logore su imali: Racijarija (Bugarska), Skupi (Skoplje), Remesijana (Bela Palanka), Ulpijana ( Lipljan), Akve (Prahovo) i Naisus ( Niš). U Hadrijanovo vreme (117-138) ovi veći gradovi u Gornjoj Meziji dobili su status municipijuma, a latinski jezik i rimska kultura su se proširila i u ovu provinciju. Za vreme cara Aurelijana 270. godine na teritoriji Gornje Mezije došlo je do reorganizacije i stvorene su dve nove provincije Priobalna Dakija i Unutrašnja Dakija, sa gradovima koji su se održali pred varvarima uglavnom do šestog ili sedmog veka.

Zavičajni muzej u Jagodini osnovan je 1954. od zbirki starina koju je sakupljao pri Učiteljskoj školi, nastavnik istorije Dušan Vukićević Duja. Tokom narednih dvadesetak godina mala muzejska ustanova postala je važna zaštitarska služba u Pomoravlju i izrasla u muzej kompleksnog tipa, opredeljen izučavanju i zaštiti kulturnih dobara na gradskom, zavičajnom i regionalnom nivou. Narastanje muzejskih fondova i sveukupna afirmacija muzejske delatnosti krunisani su smeštanjem Muzeja u bivši Sokolski dom sagrađen 1935. po projektu arhitekte Momira Korunovića, koji je 1987. godine stavljen pod zaštitu države kao spomenik kulture. Muzej od 1995. ima regionalnu nadležnost nad teritorijom opština Jagodina, Despotovac, Svilajnac i Rekovac.

Jelena Borović – Dimić, viši kustos

 

Otvaranje izložbe