Događaji i priče iz muzeja

30. 06. 2016.

Predavanje i dokumentarni film o Jelici Belović Bernadžikovski

Muzej grada Novog Sada, povodom 70 godina od smrti znamenite sugrađanke Jelice Belović Bernadžikovski (Bernadzikowska), organizovaće predavanje "Jelica Belović Bernadžikovska (1870-1946)", predavač će biti viši kustos Dušanka Marković i projekciju dokumentarnog filma „Jelica Belović – blago narodne tradicije“, snimljenu u saradnji sa RTV-e.

Predavanje i projekcija će biti organizovani u prostoru Zbirke strane umetnosti u Novom Sadu 30. juna 2016, u 19 sati.

Među brojnim zaslužnim stvaraocima koji su, krajem 19. i u prvoj polovini 20. veka, ustanovljavali temelje našeg književnog, kulturnog, prosvetnog, privrednog, političkog i društvenog života bilo je malo žena, iako su, vrlo često, imale veoma važne i zapažene uloge. Jedna od njih jeste Jelica Belović Bernadžikovska (Bernadzikovska), žena koja je rođena u Osijeku, radila u Zagrebu, Sarajevu, Banja Luci, Splitu, Rumi, a poslednje decenije svoga života provela u našem gradu. U Novi Sad se doselila posle Prvog svetskog rata, sahranjena je na Uspenskom groblju, na kome ne postoji ni grobno obeležje niti je uvrštena u spisak znamenitih ličnosti koje su sahranjene na ovom groblju.  

Jelica Belović Bernadzikovska (Osijek, 25.02.1870 – Novi Sad, 30.06.1946), pedagog, etnograf, muzeolog, književnik i prevodilac, najbolji poznavalac srpskog narodnog tkanja i veza na prelazu iz 19. u 20. vek i jedna od začetnica  moderne  etnologije  na  prostorima  Južnih  Slovena. Svoje prvo obrazovanje stiče u Osijeku, a ubrzo prelazi u Đakovo gde se upoznaje sa narodnim životom, narodnom nošnjom i običajima. Učiteljsku školu završava u Zagrebu, a usavršavanje nastavlja u Beču i Parizu. Profesionalnu karijeru učiteljice i upraviteljice obavljala je u Zagrebu, Rumi, Osijeku, Mostaru, Sarajevu i Banja Luci gde je bila postavljena za upraviteljicu Više devojačke škole. Novosađanka je postala po završetku Prvog svetskog rata, kada se zapošljava kao profesor u Ženskoj građanskoj školi u kojoj je dočekala i penziju.

Prve književne radove objavljuje u omladinskim listovima još 1885. godine. Svoja, na terenu prikupljena znanja, pretočila je u desetine knjiga i na stotine radova iz oblasti tkačke i vezilačke delatnosti, etnografije, pedagogije, dečije psihologije, ženske emancipacije, narodne i autorske književnosti. Radovi su joj objavljeni ne srpskohrvatskom, nemačkom, francuskom, poljskom, češkom, ruskom jeziku što ne iznenađuje ako se zna da je tečno govorila, pisala i čitala devet jezika. Njeni tekstovi su štampani u hiljadama kilometara udaljenim gradovima (Zagreb, Sarajevo, Petrograd, Prag, Lajpcig, Beč, Drezden, Koprivica, Novi Sad, Sremski Karlovci...). Najveći doprinos dala je u upoznavanju, kako domaće tako i svetske, javnosti sa srpskom narodnom domaćom tekstilnom radinošću i simbolikom naše narodne ornamentike. Njena najznačajnija dela, do danas neprevaziđeno, jesu epohalno etnografsko delo Građa za tehnološki rječnik ženskog ručnog rada (1906), Srpski narodni vez i tekstilna ornamentika (1907), Hrvatski narodni vezovi, O razvitku tekstilne ornamentike kod Srba i almanah Srpkinja - njezin život i rad, njezin kulturni razvitak i njezina narodna umetnost do danas (1913), Jugoslovenski narodni vezovi (Novi Sad 1933), a izradila je i Album srpskih vezova (1906). Kada je etnologija u pitanju najznačajnija dela su joj 110 narodnih igara (1909), Kulturna istorija Južnih Slovena objavljena na nemačkom jeziku (1927).

Kao vrstan poznavalac etnološke tekstilne građe, angažovana je i učestvovala u osnivanju i uređenju najvažnijih muzejskih institucija Južnih Slovena: dva muzeja u Zagrebu, etnografskog i obrtničko-umetničkog za koje je uradila izuzetno kvalitetne kataloge, Muzeja u Splitu, Muzeja Matice srpske u Novom Sadu (kasnije Muzej Vojvodine). Belović je bila stručni saradnik bečkog profesora Fridriha Krausa, počasni član Bečkog folklornog društva i jedan od organizatora izložbe "Srpska žena" u Pragu 1910. godine. Jedan deo njene zaostavštine nalazi se i u našem gradu: u Muzeju Vojvodine i u Rukopisnom odeljenju Matice srpske.

Pozivamo da prisustvujete najavljenom događaju, da se podsetimo na rad ove značajne spisateljice i vrlog naučnog radnika čiji rad je cenjen i izvan granica Balkana, i da odamo omaž ženi vrednoj poštovanja.

---