Događaji i priče iz muzeja

24. 11. 2020.

Umetničke menice koje nikako ne gube vrednost

"Vojvođanska banka počela je da pravi kolekciju slika kada termin društvena odgovornost nije postajao u današnjem značenju", kaže Tijana Palkovljević Bugarski, upravnica Galerije Matice srpske.

 

Jovan Bikicki, Iriski venac:ž:120051 (foto: Foto dokumentacija Vojvodjanske banke) 

U oktobru 2016. godine upriličena je izložba „Odgovorno u kulturi“ na kojoj je predstavljeno 40 eksponata iz vredne zbirke Vojvođanske banke u Galeriji Matice srpske u Novom Sadu.

Na slici „Lutajuće sunce“ Milana Konjovića ( Sombor, 1898.-  Sombor, 1993) dominira priroda stvorena iz slikarevih složenih emotivnih procesa koji ukazuju na njegovu čvrstu vezu sa podnebljem iz kojeg je ponikao. Ovaj rad,  pored slika: „Pejzaž sa kućom“, Ulica“, „Kukuruz“, „Strast“... samo je deo Konjovićevih umetničkih ostvarenja koja su vlasništvo kolekcije Vojvođanske banke koja je još 80-etih godina prošlog veka započela jedinstvenu, imaginarnu neoročenu štednju - sakupljanje svoje umetničke zbirke.

Svoju kolekciju banka je brižljivo dopunjavala kako redovnim održavanjem umetničkih kolonija, tako i  planskim otkupom. Tako je i formirana ova značajna zbirka srpske nacionalne umetnosti druge polovine 20. veka koja trenutno broji više od 600 umetničkih radova brojnih autora.  U izuzetnoj selekciji slika, pored Konjovića, mesto su našla i dela poput  „A voćnjak je u bizini“ Jovane Popović Benišek, „Iriški venac“ Jovana Bikickog, „Bedem pod krošnjom“ Pavla Blesića, „Crkva u daljini“ Isidora Bate Vrsajkova, „Dvorište“ Nikole Graovca. Umetnički krug nad Vojvodinom i bankom koja je po pokrajini dobila ime zaokružuju  radovi Vere Zarić, Petra Mojaka, Bogomila Karlavarisa, Milana Keraca, Milana Kečića, Stojana Trumića, Zorana Petrovića, umetnika koji su obeležili vojvođansko umetničko podneblje u drugoj polovini 20.veka.

Vera Zarić, Trg u Sent Andreji, ulju na platnu, 60x80 cm, 1993, Foto dokumentacija Vojvodjanske banke

„Verovanje u trajanje sopstvenog imetka bilo je ono što je navodilo čelnike Vojvođanske banke da angažuju najtalentovanije umetnike ne bi li oni uz njihovu pomoć ostvarili umetničko delo za pamćenje. Trajanje odlikuje stabilnost generacijskog kvaliteta, a umetnička dela zapravo su  menice koje u vremenu nikako ne gube vrednost, naprotiv!“, kaže Tijana Palkovljević Bugarski, upravnica Galerije Matice srpske uz konstataciju:

„To su prepoznali i ljudi iz Vojvođanske banke kada su pokrenuli prikupljanje slika u vreme kada osamdesetih godina dvadesetog veka, termin društvena odgovornost još nije postojao u današnjem značenju. Tada su nastojali da otkupima umetničkih dela savremenih umetnika pomognu razvoj umetničke scene, ali i da sopstveni radni prostor učine ugodnijim za boravak. Na svu sreću ta praksa se nastavila i u narednom vremenu, da bi umetnička zbirka Vojvođanske banke polako zadobijala karakter, savremene, pre svega, vojvođanske umetnosti. Termin vojvođanska umetnost usko je vezan za razvoj srpske i jugoslovenske umetnosti modernizma, pogotovo ako, kao stožerne autore čija dela se nalaze u ovoj zbirci: Milana Konjovića i Milivoja Nikolajevića, prirodno vidimo kao njene najreprezentativnije predstavnike. Uz njih se nalaze i ostali važni učesnici likovnog života Vojvodine i Jugoslavije druge polovine dvadesetog veka koji su svojim prepoznatljivim slikarskim delovanjem obeležili suštinske vrednosti umetnosti Vojvodine toga doba“.

Stilska i tematska raznolikost kolekcije Vojvođanke banke pruža uvid u najznačajnije domete vojvođanske umetnosti. Otuda i karakteristični motivi koji su bili inspiracija brojnim autorima: salaši, ulice, reke, žitna polja, kapije, crkve...

Milan Konjović, Pejzaž sa kućom, ulje na lesonitu, 54x80, 1954, Foto dokumentacija Vojvodjanske banke

Tako je Jovan Binicki na svojoj slici „Iriški venac“ prikazao najviši prevoj, raskrsnicu, gde se seku putevi na Fruškoj gori -Iriški venac- put koji okružuje gusta šuma i gde se u daljini vidi spomenik „Sloboda“, podignut u čast palih boraca, dok je Pavle Blesić svoju sliku „Bedem pod krošnjom“ stvarao inspirisan napuštenim kapijama i zaboravljenim bedemima Ravangrada, starim zapisima, pečatima, škrinjama, medaljonima... Branislav Bane Vuleković na slici „Kuće na dnu“ likovno je iskazao bogatstvo i raznovrsnost vojvođanske ravnice. U prvom planu dominira obrađena, ravničarska zemlja prikazana kao sklad linija i kolorita... u daljini se naziru kuće iznad kojih se prostire nebo.

„Tradicija likovnih kolonija u Vojvodini potiče iz pedesetih godina prošlog veka.  Prvi nosilac ove ideje i inspirator bio je slikar i likovni kritičar Jožef Ač, koji je prvu umetničko-slikarsku koloniju u Vojvodini pokrenuo u Senti 1952. godine. Tada su poznati umetnici, između ostalih, Milivoj Nikolajević, Milan Konjović, Stevan Maksimović, Zoran Petrović, čija se dela nalaze u zbirci Vojvođanske banke, započeli novu epohu vojvođanskog slikarstva, izvan svojih ateljea u društvu umetničke oslobođenosti, lišeni ideoloških stega tadašnjeg socijalističkog društva. Njih je Jožef Ač okarakterisao kao učesnike kolonije mladalački egzaltirane i romantičarski zaljubljene u senćanske prizemljuše i ritmiku krivudavih sokaka. Kolonije su izvršile i deo one misije sadržane u približavanju umetnika podneblju, pejzažu, boji, zvuku, mirisu, nečem našem izvornom“, primećuje mr Danilo Vuksanović i podseća da je Vojvođanska banka tu tradiciju nastavila, i svojom zbirkom slikarskih dela danas podseća na bogatstvo, ali i na sasvim drukčiju ulogu slikarstva u tom vremenu - slikarstva koje se ponajviše bavi vojvođanskim pejzažom, ali i onim što se u njemu može posmatrati.

Milan Kečić, Jesenje krošnje, ulje na platnu, 73x 100 cm, 1991, Foto dokumentacija Vojvodjanske banke

U oktobru 2016. godine upriličena je izložba „Odgovorno u kulturi“ na kojoj je predstavljeno 40 eksponata iz vredne zbirke Vojvođanske banke u Galeriji Matice srpske u Novom Sadu.

Prikazani izbor iz ove kolekcije Vojvođanske  predstavio je presek različitih stilskih i tematskih opredeljenja i raznovrsnih tehnika likovnog izražavanja. Tako formirana izložba, kao sekvenca vojvođanskog modernizma, osmišljena je kao primer odgovornosti u kulturi ostvarene kroz sakupljanje i brigu o umetničkim delima pod krovom Vojvođanske banke, a u saradnji sa Galerijom Matice srpske. U aprilu 2017., izložba "Odgovorno u kulturi" upriličena je i u zgradi Narodne banke u Beogradu, ali je zbog prilagođavanja prostoru sačinjen izbor od 33 dela iz bogate kolekcije Vojvođanske banke, sa akcentom na slikama velikog formata i značajnim imenima vojvođanske likovne scene. Na dobrom iskustvu prezentacije kolekcije u Novom Sadu i Beogradu, osmišljen je program manjeg obima: Umetnički karavan, sa izborom od pet slika različitih autora: Milana Kerca, Milana Kečića, Boška Petrovića, Pavla Blesića i Save Stojkova, koje su putovale po gradovima Srbije i bile izlagane u ekspoziturama banke. Priliku da kroz postavku originalnih dela upoznaju deo umetničke kolekcije Vojvođanske banke, dobili su Kragujevčani, Čačani, Apatinci, Zrenjaninci i Subotičani.

Izlaskom u javnost ova zbirka se pozicionirala kao važan segment vojvođanske, odnosno srpske umetnosti druge polovine dvadesetog i samog početka dvadeset prvog veka.

Tekst se može preuzeti uz navođenje autora i izvora: Borka Golubović/Press centar UNS